کد مطلب:45169 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » سياست و حكومت

نخستين اقدامات پيامبر براي تشكيل حكومت اسلامي چه بود؟

پيامبر(ص) جهت تشكيل نخستين حكومت اسلامي، خود شخصاً عهدهدار اموري شد كه صرفا جنبه سياسي داشت و براي تشكيلات دولت اسلامي بهترين اساسنامه را تنظيم نمود. از آن جمله:
1ـ ميان مسلمانان و قبايلي كه در مدينه بودند، مانند يهود و غيره با شرايط خاصي پيمان عدم تعرض بست، واين معاهده در حقيقت، اولين دستور حكومت اسلامي بود.
2ـ رسول گرامي اسلام(صِ) جهت حفظ دولت اسلامي و ترساندن دشمن، ارتش مجهز و نيرومندي ترتيب داد و آنان را براي دفع دشمن به مناطع مختلف شبه جزيره عربستان اعزام داشت، و با مشركان كشور روم به پيكار برخاست بهطوري كه مورخان نوشته اند: در مدت ده سال توقف خود در مدينه 82 جنگ كرده است (رجوع شود به كتاب المغازي واقدي).
3ـ آنگاه كه حكومت اسلامي در مدينه و اطراف آن استقرار پيدا كرد و حكومت از طرف مردم بت پرست مكه با عقد صلح رسميت يافت، و ريشه يهود از مدينه و اطراف آن كنده شد، پيامبر اكرم(ص) احساس كرد كه وقت آن رسيده است كه رسالت جهاني خود را از مزرهاي عربستان فراتر برد و آن را بر همه مردم جهان عرضه بدارد و لذا در اين رابطه نامههائي به سران كشورها و فرمانروايان نوشت و آنان را به اسلام دعوت كرد و از آنان خواست تا اسلام را بپذيرند و در نشر آئين جديد با مسلمانان همكاري كنند. اين نامهها را توسط سفراء و نمايندگان مخصوصي نزد سران كشورهاي جهان فرستاد، از آن جمله: فراسل قيصر روم، كسري شاه ايران، مقوقس پادشاه مصر و نجاشي سلطان حبشه و ساير امراء و بزرگان شام و يمن و رؤساي قبايل بزرگ. و چهبسا با بعضي از اين قبايل پيمان تعهد و معاهده نظامي و سياسي و اقتصادي بسته شد.
بيشتر اين نامههائي كه پيامبر اكرم(ص) براي دعوت پادشاهان و زمامداران و شخصيتهاي مذهبي فرستاده است در كتابهاي خاصي جمع آوري شده است.
4ـ پيامبر سفراء و نمايندگان خود را به جانب پادشاهان و زمامداران كشورها و رؤساي قبايل عرب و غير عرب اعزام ميكرد و آنها را به آئين اسلام دعوت مينمود. و به قول استاد محمد عبدالله عنان سفراي پيامبر و نامههاي او روشي بسيار نوين، و ابتكاري در امر ديپلماسي بود، كه هرگز بي اثر نبود، همچنانكه ميتوان آن را بهترين گواه بر قوت ايمان آن حضرت شمرد، زيرا كسي كه هنوز از زير فشار و شكنجه قوم خود نجات نيافته و چندان نيرو و ارتشي نداشت، با كمال صراحت و شجاعت امپراطور روم و ايران و همچنين ساير زعماء و رهبران جهان را به سوي اسلام فرا خواند، درحالي كه هنوز حتي در شبه جزيره عربي، استقرار كافي نيافته بود و همين روش و ديپلماسي پيامبر(ص) بود كه بعضي از زمامداران را به دين اسلام متمايل ساخت (مواقف حاسمه في تاريخ الاسلام/208)
5ـ تعيين استاندار و فرماندار و نصب قاضي: پيامبر گرامي(ص) براي بخشها و شهرستانها قاضي، استاندار، فرماندار و حاكم تعيين كرد و آنان را با برنامههاي منظم اداري و سياسي، به نقاط مختلف گسيل داشت، مهمترين دستوراتي كه از طرف آن حضرت دريافت داشتند، به قرار زير است:
1ـ آموختن تعاليم و احكام اسلام و تعليم قرآن و نشر فضائل و اخلاق اسلامي.
2ـ جمعآوري زكات و تقسيم آن ميان فقراء و بيچارگاه و صرف آن در مصالح عمومي مردم.
3ـ حل و فصل نزاعها و اختلافها و حل مشكلات و جلو گيري از ظلم و فساد.
پيامبر گرامي(ص) تمام كارهائي كه سياستمداران و زمامداران جهت ادارة كشور خود انجام ميدادند، او نيز انجام ميداد، با اين تفاوت كه سياست او مطابق با اصول تعاليم عالي اسلامي بود، او مانند هر حاكم ديگر بر استانداران و فرمانداران و قاضيها و گرد آورندگان مالياتهاي اسلامي و همچنين افراد لشگري و افراد سپاهي ، فرمان ميراند و حق عزل و نصب واليها و قاضيها و تشويق و توبيخ هريك از آنان را داشت و در شوراها آخرين تصميم را او ميگرفت، فرمانهاي جنگ و صلح را او صادر ميگرد، امضاي نامههاي سياسي و عقد پيمانها و قرار دادهاي سياسي، نظامي و اقتصادي با حفظ مصلحت اسلامي، برعهدة او بود.

---

مباني حكومت اسلامي
آية الله جعفر سبحاني